آیا نماد‌های «کلیه و دمنه» در افتتاحیه جام ملت‌های آسیا مصادره شد؟
تاریخ انتشار: ۲۷ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۵۳۶۰۷۳
در روزهای گذشته، تیتر برخی از رسانه‌ها «مصادره کلیله و دمنه در مراسم افتتاحیه جام ملت‌های آسیا در قطر!» بود که این موضوع باعث شد تا برخی از افراد به این موضوع واکنش نشان دهند. زیرا در این مراسم از نماد‌های کتاب «کلیله و دمنه» استفاده شده و در ادامه خبرها آمده بود که به نظر می‌رسد هدف کمیته برگزاری این مسابقات از الهام گرفتن از این کتاب، مخابره کردن پیام‌هایی به سراسر دنیاست.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
«کلیله و دمنه جزو گونه‌ای ادبی به شمار می‌رود که در فرهنگ‌های کهن دیگر نمونه‌های مشابهی مثل افسانه‌های «اِزوپ» در یونان و «پنچاتنترا» در هند دارد.
ریشه اصلی آن به هندوستان و متنی کهن به نام «پنچاتنترا» برمی گردد و این اثر مربوط به ۲۰۰۰-۱۷۰۰ سال پیش است که به زبان سانسکریت بوده است و بیشترین میزان ترجمه به زبان‌های گوناگون را در ادبیات هند دارد و جزء مجموعه کتاب‌هایی است که جنبه‌ی تعلیمی و آموزنده دارد و حتی بسیاری از این داستان‌ها شامل مضمون‌های سیاسی و اجتماعی در قالب غیر مستقیم و حتی طنزگونه و تمثیل‌هایی بوده که قهرمانان آن‌ها حیوانات بوده اند.
شخصیت‌های بسیاری در این حکایت‌ها حیوانات، گیاهان و اشیاء بوده اند که سعی شده است تا با نقل حکایت‌هایی با محور آن‌ها درس‌های اخلاقی و پند‌های زندگی به خواننده داده شود.
شیوه‌ی داستان سرایی در این کتاب به شکل داستان در دل داستانی دیگر است که این صورت از داستان گویی ویژه‌ی هندیان بوده و بعد‌ها وارد داستان گویی ملل دیگر شده است.
به نظر می‌رسد در دوران انوشیروان، وزیری به نام برزویه طبیب وجود داشته است که به پادشاه گفته است در یکی از کتاب‌های هندی خوانده است گیاهی وجود دارد که اگر آن را به مُرده‌ای بپاشند یا بمالند او را زنده میکند. به همین دلیل، از پادشاه اجازه می‌گیرد و به هند می‌رود و در آن جا هم، با اجازه پادشاه گیاهانی را می‌چیند، ولی می‌بیند هیچ مرده‌ای زنده نمی‌شود. یکی از پیران آن جا به او می‌گوید: این یک تمثیل است.»
سوفیا منشی‌پور، کارشناس‌ارشد زبان و ادبیات فارسی و پژوهشگر در گفت و گو با باشگاه خبرنگاران جوان با بیان این مقدمه درمورد پیدایش کتاب «کلیله و دمنه» و دلیل این که چرا به این نام شناخته می‌شود، گفت : «پنچاتنترا» یا «پنجه تنتره»، کتابی از هند باستان، شامل مجموعه‌ای از حکایات با زبان حیوانات است که به‌صورت منثور و منظوم در یک قالب داستانی که جنبهٔ اخلاقی دارد تنظیم شده و درواقع، آن کتاب اساس کتاب کلیله و دمنه فارسی و عربی است.
وی افزود: این مجموعه، فضایل اخلاقی و دوری از رذائل و رعایت وظایف در خصوص خانواده و اجتماع و همچنین، تدبیر در کار کشورداری را به‌وسیله امثال و سخنان خدایان و مردم و حیواناتی که احساسات و کلمات انسانی به آن‌ها منسوب شده است را آموزش می‌دهد. «پنچاتنترا» از پنج فصل تشکیل شده است و به همین دلیل، آن را پنچا (پنج)، تن‌ترا (کتاب) نامگذاری کرده‌اند.
او‌می‌گوید: اصل کتاب «پنچاتنترا» به زبان سانسکریت است و برخی از محققان بر این باورند که این کتاب حدود سده‌ی سوم پیش از میلاد توسط «ویشنو شارما» نوشته شده و این داستان‌ها براساس سنت‌های شفاهی، درقالب حکایات حیوانات هستند که ما نمی‌توانیم به قدمت آن‌ها پی ببریم.
گفتنی است که این داستان‌ها در میان اغلب ملل به‌طور گسترده‌ای شناخته شده و معروف هستند و «پنچاتنترا» در بسیاری از فرهنگ‌ها با نام‌های متفاوتی ترجمه شده است و باید توجه کرد که اغلب ترجمه‌های «پنچاتنترا» به زبان‌های دیگر، از زبان هندی انجام شده است.
نکته شایان ذکر این است که این کتاب در ۵۷۰ میلادی توسط «برزویه طبیب» به زبان پارسی میانه برگردانده شد و درواقع، کار برزویه طبیب پایه‌ای برای برگردان به زبان عربی شد که با نام «کلیله و دمنه» شناخته شده است. در سال ۷۵۰ میلادی، «عبدالله ابن مقفع» که یک ایرانی بود، آن را به زبان عربی ترجمه کرد.
همچنین، یک نسخه از این کتاب توسط «رودکی» به زبان فارسی سروده شد که با نام «کلیله و دمنه» بود که امروزه در دست نیست و همین موضوع پایه‌ای شد برای کار «حسین واعظ کاشفی» به نام انوار سهیلی یا «داستان‌های بیدپای» از «محمد بن عبدالله بخاری».
گفتنی است که برگردان‌های متفاوتی از این کتاب با نام «افسانه‌های بیدپای» یا «پیل‌پای» در زبان‌های مختلف اروپایی یا «فلسفه اخلاقی دونی» به زبان انگلیسی مربوط به سال ۱۵۷۰ میلادی وجود دارد.
سوفیا منشی‌پور بیان کرد: کتاب کلیله و دمنه در هند باستان شکل گرفته و از نظر درون‌مایه، داستان‌های نمادینی دارد تا جایی که از حیوانات به‌عنوان نماد استفاده کرده است تا بتواند راحت‌تر صحبت کند و درگیر حذفیات نشود و بتواند کتاب را در طول زمان تثبیت کند و به هر جایی که خواستند ببرند و اینها سیاست‌هایی بودند که مؤلفش برای تألیف این کتاب درنظر گرفته بود.
او می‌گوید: ترجمه‌ی کتاب کلیله و دمنه را نمی‌توان به این موضوع محدود کرد که سرزمین دیگری حق ندارد از بخشی از آن استفاده کند و یا حق کپی‌رایت دارد. تا جایی که بنده اطلاع دارم، آثار کلاسیک و ادبی از این دست، اگرچه از نظر پیدایش متعلق به یک سرزمین هستند، اما مخاطبان آن‌ها همه‌ی مردم جهان هستند.
این پژوهشگر درخصوص استفاده از نماد‌های کلیله و دمنه در مراسم افتتاحیه‌ی جام ملت‌های آسیا گفت: ویدیویی در روزهای گذشته منتشر شد که نشان‌دهنده‌ی استفاده از نماد‌های کلیله و دمنه در افتتاحیه‌ی جام ملت‌های آسیا بود. با توجه به اینکه بنده در آنجا حضور نداشته‌ام و با مدیران و برگزارکنندگان آن مراسم نیز صحبتی نکرده‌ام که بتوانم این مسئله را بررسی کنم که دلیل استفاده از این نماد‌ها از طرف آن‌ها چه بوده است، نمی‌توانم بگویم درواقع، هدف و رویکردشان از این کار چیست. اما آنچه که به‌عنوان یک ناظر فرهنگی از راه دور می‌بینم، این است که به نظرم کار جالب و درخور توجهی است. زیرا هند، یکی از کشور‌هایی است که در این مسابقات آسیایی شرکت کرده است و قطعاً سران هند از این موضوع استقبال می‌کنند و اعتراضی در این خصوص ندارند، زیرا بدون شک، برایشان خوشایند است که یکی از آثار مهم کلاسیک آن‌ها به شکل یک نمایش روز و مدرن درحال اجراست.
سوفیا منشی پور یادآور شد: نکته‌ی بسیار عجیبی که وجود دارد این است که: ما چرا واکنش منفی نشان می‌دهیم؟! مگر کلیله و دمنه یا پنجه تنتره یک اثر ایرانی است؟! بوستان یا گلستان سعدی و دیوان حافظ نیست که اگر هم می‌بود و قرار بود مثلاً در افتتاحیه‌ی مسابقات آسیایی براساس شعر «بنی‌آدم اعضای یکدیگرند» نمایشی ساخته و اجرا شود، آیا واقعاً می‌توانستیم شکایتی کنیم؟ چرا باید این کار را کنیم؟ این چه رویکردی است که برخی از رسانه‌ها به این موضوع واکنش نشان داده‌اند و گفته شد که «مصادره» شد؟! مصادره‌ای وجود ندارد. از یک بُن‌مایه‌ی فرهنگی و داستان کلاسیک یک سرزمین نمایشی اجرا شده‌است. الان اگر نمایش هملت یا اتللو را در سالن تئاتر‌های تهران اجرا می‌کنیم، این موضوع به این معناست که هملت و اتللو را مصادره کرده‌ایم؟! پاسخ منفی است.
باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری ادبیات
منبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: کلیله و دمنه فرهنگ و ادب فارسی زبان و ادبیات فارسی جام ملت های آسیا کلیله و دمنه داستان ها نماد ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۵۳۶۰۷۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
عاشق شعر عالمگیر ایران هستم/بهترین سوغاتی از نمایشگاه کتاب تهران
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، به نقل از ستاد خبری سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، طالب آذرخش شاعر ملی تاجیکستان (با تخلص آذرخش) و سردبیر نشریه «پیام سغد» است. تاکنون به قلم او کتاب‌های بسیاری به خط سیریلیک در تاجیکستان منتشر شده است. اثری هم به نام «دیوان عشق» به خط فارسی و سیریلیک دارد که گلچینی از آن توسط انتشارات خردگان در تهران با عنوان «چشم، جانم، چشم...» منتشر شده است.
او بسیار تاکید دارد که آثارش به خط سیریلیک و فارسی منتشر شوند تا کسانی که در تاجیکستان با خط فارسی آشنایی ندارند با آن آشنا شوند و فرصتی برای مقایسه پیدا کنند. همچنین برخی اشعارش نیز در چند نشریه در تهران منتشر شده است. در چندین کنگره و همایش در تهران، تبریز، اصفهان و شیراز شرکت کرده و به قول خودش این «شهرهای عزیز» را دوست داشته است.
طالب آذرخش سابقه حضور در محافل ادبی بسیاری در ایران را دارد و کتاب شعر را بهترین سوغات از ایران می‌داند. آذرخش درباره سابقه حضورش در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفت: خوشبختانه تجربه حضور در نمایشگاه کتاب تهران را دارم که برایم بسیار جالب بود. همچنین در چندین محفل فرهنگی از جمله محفل جشنواره فضولی نیز شرکت داشته‌ام.
وی افزود: نمایشگاه کتاب تهران یک بازار بزرگ کتاب است. یکباری که حضور داشتم از صبح تا عصر نتوانستیم حتی نصف نمایشگاه را هم ببینیم. من از حضور در این نمایشگاه که به عنوان یک فروشگاه بزرگ کتاب به نظر می‌رسد بسیار شاد و مسرور شدم. کتاب‌های جالبی در این نمایشگاه دیدم.
آذرخش ادامه داد: در نمایشگاه کتاب تهران، کتاب‌های ادبیات کلاسیک را که سال‌ها آرزوی دست‌یابی و مطالعه‌شان را داشتم پیدا کردم. با ناشران گوناگونی که آثار شعرای بزرگ مثل حافظ، سعدی، فردوسی و ...را منتشر کرده‌اند، گفت‌وگو کردم. وقتی هم که به تاجیکستان بازگشتم کتاب‌های جیبی این شاعران را به عنوان سوغات برای دوستانم آوردم.
این شاعر فارسی‌سرا در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این نکته که به ادبیات معاصر ایران بسیار علاقه‌مند است، گفت: نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، محل آشنایی من با آثار معاصر ادبیات ایران بود. من عاشق شعر و خصوصا شعر عالمگیر ایران هستم. با شعر معاصر ایران هم آشنایی دارم. آثار شاعرانی همچون شهریار، سهراب سپهری، فروغ فرخزاد، نادر نادرپور، هوشنگ ابتهاج (ه. ا. سایه)، شاملو و ... در تاجیکستان شناخته شده است. از اینکه در نمایشگاه کتاب تهران بدون واسطه و به راحتی به این کتاب‌ها دسترسی داشتم موجب خشنودی‌ام بود.
آذرخش همچنین با اشاره به این نکته که گویش تاجیکستانی‌ها و ایرانی‌ها باهم تفاوتی ندارد، ادامه داد: ما یک زبان داریم. شعر معاصر ایران و شعر معاصر تاجیکستان یک زبان دارد که همان زبان رودکی، خیام و حکیم فردوسی است. ما همان چیزی را که شما می‌خوانید، می‌خوانیم. البته در حوزه شعر معاصر ایران شعرهایی هم هست که به لهجه تهرانی یا شیوه‌های متفاوت است. اما همه اینها به زبان فردوسی و حافظ است. ما امروز شعری که در شاهنامه می‌خوانیم در شعر معاصر تاجیک هم می‌بینیم.
وی اضافه کرد: وقتی از ادبیات ایران حرف می‌زنیم، تفاوتی بین ایران و تاجیکستان نمی‌بینیم. فقط یک ادبیات فارسی در میان است. حتی ادبیات معاصر ایران هم در تاجیکستان شناخته شده است. بسیاری از آثار رمان‌نویسان معاصر در تاجیکستان منتشر شده است. اما در تاجیکستان شاعران ایرانی بیشتر مورد اقبال عموم قرار گرفته‌اند. من در اخبار دیده بودم که یکی از کتاب‌های فاضل نظری در یک فروشگاه در تهران، فروش چند هزار جلدی داشته است. این کتاب در تاجیکستان هم به زبان سیریلیک برگردانده شده است و غزل‌های او علاقمندان خاص خودش را دارد. من سردبیر مجله «پیام سغد» در تاجیکستان هستم. ما در هر شماره از مجله شعری از هم‌زبانان ایرانی یا افغانستانی را چاپ می‌کنیم. من تاکید می‌کنم که شعر هم‌زبان خود را منتشر می‌کنیم نه شعر ادبیات ایران یا افغانستان را.
آذرخش در بخش دیگری از این گفت‌وگو به نقش نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در بهبود دیپلماسی فرهنگی میان دو کشور ایران و تاجیکستان اشاره کرد و ادامه داد: خیلی خوب می‌شد اگر نمایشگاهی مانند نمایشگاه کتاب تهران در کشورهای فارسی‌زبان یعنی افغانستان و تاجیکستان هم می‌داشتیم. چون در افغانستان و تاجیکستان نمایشگاه‌های صنعتی و اقتصادی مشترک و غیرمشترک بسیاری برگزار می‌شود، اما نمایشگاه کتاب نداریم. نکته دیگر این است که خیلی خوب می‌شد اگر در نمایشگاه کتاب تهران مکان معینی وجود داشت تا خوانندگان با ادیبان، نویسندگان و ناشران گفت‌وگو و دیدار داشته باشند. من خیلی علاقه‌مندم که آثار شاعران تاجیکستانی در نمایشگاه کتاب تهران معرفی شود و در معرض دید و خرید عموم قرار گیرد. ما می‌توانیم کتاب‌هایی منتشر کنیم که یک طرف آن خط فارسی و طرف دیگر آن خط سیریلیک باشد. این موضوع به آموزش زبان فارسی کمک خواهد کرد چون تاجیکستانی‌ها حتما باید خط فارسی را یاد بگیرند. آشنایی با خط فارسی باعث می‌شود که از گذشته خود آگاه شوند و آینده خود را ببینند. البته اگر خوانندگان ایرانی هم با خط سیریلیک آشنا شوند خیلی خوب می‌شود.
وی در پایان در پاسخ به این سوال که «چرا با وجود پیوندهای فرهنگی و زبان مشترک میان ایران و تاجیکستان، ارتباطات فرهنگی محدودی میان دو کشور وجود دارد؟» گفت: فکر می‌کنم سرحدات و مرزهای جغرافیایی دلیل این موضوع باشد. اخیرا قابلیتی ایجاد شد و در فضای مجازی صفحاتی پدید آمد که خوانندگان، ادیبان و شاعران ایرانی و تاجیکی با یکدیگر در تعامل باشند و مثلا یک شاعر تاجیکستانی بتواند با خواننده ایرانی طرف گفت‌وگو قرار گیرد. چون تاجیکستانی‌ها هم به زبان فارسی سخن می‌گویند. فقط لازم است که با زبان فارسی آشنایی داشته باشند تا بتوانند از آثار شاعران ایرانی استفاده کنند. اگر رفت‌وآمد این محافل ادبی بیشتر شود شاهد نتایج بهتری هم خواهیم بود. همچنین ارسال کتاب‌های تاجیکستانی به ایران و بالعکس می‌تواند عامل مهمی برای تقویت این پیوندها باشد.
سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت (۱۴۰۳) در محل مصلی امام خمینی(ره) به شکل حضوری برگزار می‌شود.
۲۲۰۵۷
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1900156
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»